تلاش دشمن برای تکمیل آشوب‌ها‌ با التهابات ارزی

عضو هیات علمی دانشگاه گفت: از اقدامات موثر بانک مرکزی برای مدیریت بازار ارز، معاملات بازار توافقی ارز از طریق سامانه برخط بازار متشکل بود که بازار ارز را برای سوداگران و دلالان به شدت نا امن کرد.

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، روند تغییرات در بازار ارز در یک سال گذشته روندی متعادل بوده است. در دو هفته گذشته و با ایجاد التهاب در بازار ارز، قیمت ارز با یک جهش موقت همراه شد و بانک مرکزی نیز اقداماتی را برای کنترل بازار ارز و تثبت این نرخ انجام دا‌د و موفق به کاهش قیمت ارز شد.

‌کارشناسان اقتصادی راهکار برون‌رفت از افزایش‌های ناگهانی نرخ ارز را ایجاد شفافیت در انواع معاملات در بازار ارز می‌دانند، پیش از این بانک مرکزی سامانه‌ای برای مشخص شدن میزان خرید و فروش و رصد بازار ارز از سوی بانک مرکزی معرفی نشده بود اما به تازگی و در دولت سیزدهم سامانه برخط بازار متشکل ارز ایران به‌منظور تسهیل فرایند خرید ارز اشخاص حقیقی و صرفه‌جویی در وقت متقاضیان توسط بانک مرکزی طراحی شد.

سامانه معاملات آنلاین صرافی ها توانست این شفافیت را ایجاد کند و همه افرادی که هر نوع تقاضایی در بازار ارز داشته اند، باید در این سامانه معاملات خود را ثبت و انجام دهند.

آلبرت بغزیان، اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه درباره تحولات اخیر در بازار ارز می‌گوید: یکی از اقدامات موثر بانک مرکزی در هفته‌های گذشته به انجام معاملات بازار توافقی از طریق سامانه آنلاین باز می‌گردد. یعنی همه معاملات ارزی از کانال سامانه انجام شود. این اقدام دیر انجام شد ولی کار خیلی خوبی بود که بالاخره در هفته‌های قبل کلید خورد؛ سوداگران و افرادی که به دنبال کسب سود از طریق نوسانات در بازار ارز بودند، به این اقدام بانک مرکزی عکس العمل نشان دادند. این افراد نگران بودن اگر در سامانه خرید کنیم، مشخصات ما در این سامانه ثبت می شود و ممکن است در آینده مواردی مانند مالیات یا حذف یارانه را به دلیل خرید ارز، انجام دهند. همین موضوع موجب کاهش تقاضای سوداگرانه در بازار ارز شد.

در ادامه مشروح گفت‌‌و‌گوی فارس با آلبرت بغزیان را می‌خوانید:

فارس: به عنوان اولین سوال بفرمایید دلیل نوسان موقت در بازار ارز در دو هفته گذشته چه بود و چرا پس از چندین ماه آرامش در بازار ارز، این بازار به یکباره دچار التهاب شد؟

بغزیان: برای پاسخ به سوال شما باید ابتدا به این پرسش پاسخ دهیم که آیا سیاست گذار بازار ارز به دنبال نرخ ارز بهینه است یا مانند خودرو، مسکن یا هر کالای دیگر، ارز را نیز به عنوان یک کالا می بیند و می خواهد برای این کالا یک قیمتی تعیین کند؟ اگر فرض دوم را در نظر بگیریم یعنی ارز را مانند یک کالا ببینیم، بنابراین هرچه ارزان تر باشد بهتر است. با همین فرض این کالا، میزان مشخصی از تولید داشته و هزینه تمام شده خواهد داشت و دولت باید مانند هر کالای دیگری، این کالا را نیز مدیریت می کرد و اجازه نمی داد تا قیمت آن بالا برود. اما با توجه به تورمی که در کشور وجود دارد نمی توان انتظار داشت دولت توان چندانی برای مدیریت نرخ ارز داشته باشد.

* بانک مرکزی هدف از مدیریت بازار ارز را اعلام کند

فارس: شما ارز را به عنوان یک کالا در نظر گرفتید و عرضه و تقاضای آن را مهم دانستید. برخی از کارشناسان افزایش نرخ ارز را برای گسترش صادرات مفید می دانند. در این باره نظر شما چیست؟

بغزیان: در مورد نرخ ارز چند مدل نیاز و تقاضا وجود دارد. یکی از اصلی ترین مواردی که در وضعیت فعلی در کشور به ارز نیاز دارد مربوط به بخش تجارت خارجی و واردات است. برای تامین ارز مورد نیاز این بخش باید صادرات داشته باشیم و صادرات به این است که بتوانیم بفروشیم و در تولید و فروش استمرار داشته باشیم. شما ببینید در چنین شرایطی چقدر داستان فرق می کند. ما نباید در چنین شرایط مدیریت بازار ارز را مطرح کنیم. باید برسیم به این که هدف از مدیریت ارز چیست؟ آیا هدف ثبات نرخ ارز است یا کاهش نرخ ارز یا رسیدن به نرخ بهینه ارز است. این سوالاتی است که به سطح رفاه اقتصادی و اقتصاد کلان و در حالت کلی به وضعیت کلی کشور بستگی دارد.

* وظیفه اصلی بانک مرکزی مدیریت بازار ارز است

فارس: در دو هفته گذشته که نرخ ارز به یکباره بالا رفت و بازارساز مجبور به دخالت در این بازار شد، چه اتفاقی در کشور رخ داده بود که بازار ارز از تعادل خارج شد؟

بغزیان: بخشی از فعالان بازار ارز، ارز را به صورت یک کالا برای سوداگری می بیند. عده ای به عنوان دارایی می بینند و دعا می کنند بالا برود و یا وقتی که فروختند پایین بیاید تا بتوانند دوباره بخرند. یعنی بخشی از عرضه و تقاضا در بازار ارز کشور کاملا سوداگرانه و برای کسب سود و منفعت است. این قضیه چون سال ها است که تکرار می شود، اصل قضیه فراموش شده است که بانک مرکزی وظیفه اش مدیریت بازار ارز است. بانک مرکزی باید در اولین مرحله اعلام کند اشکال کار کجاست و این نرخ به چه دلیل تغییر کرده و این که این نرخ باید چه ویژگی داشته باشد. بانک مرکزی باید در هر موقعیتی نرخ ها را تعریف کند و رابطه نرخ ها را با یکدیگر اعلام کند و بعد به دنبال مدیریت کردن بازار ارز باشد.

* افزایش نرخ در شرایط کنونی برای اقتصاد ایران به شدت مضر است

فارس: بانک مرکزی برای مدیریت بازار ارز باید خود بازار را هدف قرار دهد یا عوامل موثر بر این بازار را مورد توجه قرار دهد؟

بغزیان: اولا نرخ ارز، این که چهار تومان باشد یا سی تومان یا پنجاه تومان، بستگی دارد که در چه شرایط اقتصادی قرار داریم. یعنی مقدار تورم و رکود و نقدینگی و غیره چگونه است و کدام نرخ ارز می تواند نرخ رشد اقتصادی که هدف گذاری شده است را تامین کند. این نرخی که در التهابات هفته های گذشته در بازار دیده شد، و رکورد سقف تاریخی نرخ دلار شکسته شد، برای اقتصاد ما به شدت مضر است و به روند رشد اقتصادی کشور لطمه وارد می‌کند. برخی از اهالی بازار سرمایه از این رشد قیمت‌ها به شدت خوشحال بودند. ممکن است افزایش نرخ ارز، بورس را برای چند روز مثبت کند ولی مثبت شدن بورس هیچ کمکی به رشد اقتصادی کشور نمی کند. چون بازار دسته دوم است. هرچه در بازار دسته دوم خودرو، خودروها فروش بروند، آیا این نشان می‌دهد که کشور تولید کرده است؟ خیر.

ما اولین چیزی که در جلسه اول اقتصاد کلان می‌گوییم این است که معاملات کالای دسته دوم به تولید ناخالص داخلی کمک نمی‌کند. مگر این که بازار تعمیق شود و اتفاقی روی کالا بیافتد. بنابراین بانک مرکزی ما که متولی قضیه است باید رژیم ارزی خود را مشخص کند که من دنبال نرخ ارز شناور مدیریت شده هستم یا دنبال مدل دیگری از رژیم های ارزی. یعنی در این سیستم ارزی بانک مرکزی اجازه می دهد قیمت ارز به یک نرخی برسد و سپس حول این عدد نوسانات را کنترل کند. مثلا فدرال رزرو به این نتیجه رسید که رابطه دلار با یورو باید تغییر کند. حالا یورو ارزان تر از دلار شده است. اروپایی هم به این موضوع هیچگاه اعتراض نکرده اند. بنابراین نرخ ارز مانند کالا نیست. اگر این افزایش نرخ را بد بدانیم، باید همه مقصرها از جمله بانک مرکزی را مورد عتاب قرار دهیم. اگر این افزایش را خوب بدانیم و مناسب اقتصاد بدانیم مثلا اگر ‌به ۴۰ الی۵۰ هزار تومان برسد، اتفاقی که می افتد تورم و کم شدن کالاها و بلاتکلیفی سرمایه گذار و فعال اقتصادی‌ و صادرکننده است، ‌صادرکننده ارز خود را نگه می دارد و کسی که وارد می کند می خرد که کالای خود را وارد کند. این چنین نرخ‌ها همه را مستاصل می‌کند و در این شرایط‌ افراد تکلیف خود را در اقتصاد نمی‌دانند.

* سامانه برخط معاملات اقدام موثر بانک مرکزی

فارس: اقدامات بانک مرکزی در یک سال گذشته به دنبال تثبیت نرخ ارز و کاهش تورم و نقدینگی بوده است. این اقدامات در بازار ارز در هفته‌های گذشته چگونه بوده است؟

بغزیان: تا زمانی که مدیریت بازارهای پولی و مالی توسط اقتصاددان و کسی که سیستم اقتصادی را مطالعه می کند، صورت نگیرد، ممکن است هر روز شاهد این نوع نوسانات باشیم. یعنی مدیریت این نوع بازارها نباید به اهداف سیاسی و اهداف دولت ها گره بخورد. بانک مرکزی باید در زمینه همه اقدامات خود شفاف سازی انجام دهد. خیلی هم کار خوبی است. یکی از اقدامات موثر بانک مرکزی به انجام معاملات بازار توافقی از طریق سامانه آنلاین باز می‌گردد. یعنی تمام معاملات ارزی از کانال سامانه انجام شود. این اقدام دیر انجام شد ولی کار خیلی خوبی بود که بالاخره در هفته های قبل کلید خورد.

سوداگران و افرادی که به دنبال کسب سود از طریق نوسانات در بازار ارز بودند، به این اقدام بانک مرکزی عکس العمل نشان دادند. این افراد نگران بودن اگر در سامانه خرید کنیم، مشخصات ما در این سامانه ثبت می شود و ممکن است در آینده مواردی مانند مالیات یا حذف یارانه را به دلیل خرید ارز، انجام دهند. همین موضوع موجب کاهش تقاضای سوداگرانه در بازار ارز شد.

* بانک مرکزی اقناع سازی را در دستور کار خود قرار دهد

فارس: افزایش نرخ ارز نیمایی یا نرخ ارز توافقی و کاهش فاصله با نرخ ارز بازار آزاد در زمینه کاهش التهابات در بازار ارز چه نقشی داشته است؟

بغزیان: هفته‌‌های گذشته نرخ ارز در بازار آزاد بالا رفت و بانک مرکزی اگر معتقد است این نرخ زیاد است باید نرخ ارز توافقی را نگه می‌داشت و قیمت این ارز را به ۳۴ هزار تومان نمی‌رساند. ۲۰۰۰ دلاری که افراد از طریق کارت ملی می گرفتند تغییری نداشت. من معتقدم بانک مرکزی چندان هم بی تمایل نبود که نرخ ارز بالا برود. برخی معتقدند نرخ ارز پایین است و باید شناور شود و به حد بالاتری برسد. همیشه شناورش کرده‌ایم و از ۲۰ تومان رو به بالا بوده است. بنابراین رییس بانک مرکزی حداقل باید اقتصاددان ها را بتواند قانع کند. در صورتی‌که بانک مرکزی، علت واقعی افزایش نرخ ارز را تشریح نکند، این گمانه به وجود می‌آید این نهاد خود به دنبال افزایش نرخ ارز بوده است. افراد عادی جامعه تنها قادر به خرید 2 هزار دلار ارز هستند، در نتیجه پشت پرده افزایش نرخ ارز، افراد و صاحبان قدرت و ثروت قرار دارند که تنها شفافیت می‌تواند این مشکل همیشگی در کشور را حل کند، با شفاف ‌شدن معاملات ارزی، فعالان اقتصادی بدون دردسر، قادر خواهند بود ارز مورد نیاز خود را تأمین کنند در عین ‌حال سودجویان به دلیل رصد دقیق قادر نخواهند بود، فعالیت ‌های مخرب خود را ادامه دهند.

* ناامنی منجر به التهاب در بازار ارز شده است

فارس: نقش اغتشاشات و ناامنی ایجاد شده، چه تاثیری بر بازار ارز داشته و چگونه باید تاثیر این مساله بر اقتصاد را خنثی کرد؟

بغزیان: از نظر اقتصادی، کانال انتقال التهاب از خارج به داخل و ایجاد بحران در بازار ارز به نوسان در قیمت نفت باز می‌گردد. مشکلی برای نفت پیش نیامده و تولید و قیمت آن رو به بالا است و در زمینه فروش نفت هم که مشکلی نداریم. اگر بخواهیم در موضوع اثرگذاری تحریم ها بر بازار ارز صحبت کنیم آنجا هم باید گفت که ‌تحریم ها هم سنگین تر نشده است. این حرف را بر اساس حرف وزیر اقتصاد می گویم. وقتی می گویند همه چیز خوب است و مشکلی در تامین ارز نداریم و پول نفت بر می گردد و تولید هم صد درصد بالا رفته، پس از نظر اقتصادی نباید مشکلی وجود داشته باشد و نرخ ارز بالا برود.

‌اغتشاشات اخیر منجر به افزایش ناامنی اقتصادی شد و همین مساله نیز موجب شد برخی خیال کنند می توانند با ضربه زدن به اقتصاد کشور از طریق ایجاد التهاب در بازار ارز، ‌کار نیمه تمام خود را تمام کنند.

‌بانک مرکزی با نا‌امن کردن معاملات ارزی برای سوداگران ارز، توانست بخش عمده ای از مشکل ایجاد شده را برطرف کند.

لینک خبر: https://eghtesadmand.ir/?p=565190