گروه جامعه خبرگزاری فارس- سودابه رنجبر: سال‌های گذشته، قبل از اینکه ویروس کرونا گریبانمان را بگیرد. خیلی از افراد جامعه آن‌طور که باید متوجه اهمیت شغل مشاوره و حرفه روانشناسان نبودند. با شیوع ویروس کرونا و ایجاد شرایط بحرانی، اغلب مردم به‌غیراز پیگیری‌های سلامت جسمی، متوجه ترس‌هایشان از بیماری، مرگ اضطراب‌هایشان ناشی از بحران ویروس کرونا شدند و تنها را علاج مشکلات روحی را مراجعه به مشاوران دیدند. در این مدت خیلی‌ها حداقل یک تماس تلفنی رایگان با مراکز مشاوره داشتند. امسال و سال گذشته مردم یادشان ماند به دوستان، اقوام و افرادی که شغل مشاوره و روانشناسی دارند به مناسبت روز گرامیداشت «مشاوره و روانشناسی» تبریک بگویند چراکه عامه مردم نیاز خود را به مشاوران و روانشناسان در این مدت بیشتر احساس کردند.
البته سازمان بهزیستی پیش‌تر از این‌ها سازوکار مشاوره را در حوزه‌های خود فعال کرده بود. مثل خدمات مشاوره تلفنی که به‌صورت رایگان در اختیار همه مردم قرار می‌داد. حضور روانشناسان متخصص و باتجربه در اورژانس اجتماعی، همچنین فعالیت مشاوران در مراکز محلی و حتی مشاوره در شرایط بحرانی که آن را به نام «طرح محب» می‌شناسند. درمجموع به دلیل اهمیت سلامت جسم و روح در کنار یکدیگر در بیشتر حوزه‌های سازمان بهزیستی، حضور مشاوران به‌صورت رایگان و یا با حداقل قیمت در مراکز تعریف‌شده است. در شرایط ویروس کرونا سازمان بهزیستی با قدم‌های بلندتری به سمت سلامت عامه مردم خیز برداشت و تلاش کرد که شرایط بحرانی جامعه را به سمت تعادل هدایت کند بر این اساس نیروهای مشاوره دولتی و خصوصی بسیاری با سازمان بهزیستی کشور همراه شدند. حساس‌ترین و بحرانی‌ترین منطقه در کشور، شهر تهران است. با «سید سعید آرام» مدیر بهزیستی شهر تهران در خصوص خدمات مشاوره بهزیستی شهر تهران به گفتگو نشستیم تا از تلاشی که همکاران او ظرف این دو سال برای خدمات بیشتر مشاوره به مردم داشته‌اند بگوید.
از اقدامات مؤثر خدمات مشاوره و روانشناسی توسط بهزیستی شهر تهران در دو سال گذشته بگویید
یکی از بزرگ‌ترین اقدامات بهزیستی شهر تهران علاوه بر حمایت از سالمندان، توانیابان، معلولان.. در دوران شیوع کرونا، بحث روحیه بخشی و خدمات مشاوره به عامه مردم است. در این مدت نقش مشاوران و روانشناسان در دفاتر و کلینیک‌های مشاوره افزایش پیداکرده است به‌خصوص در اسفندماه سال ۱۳۹۸ که جامعه دچار بحران شده بود؛ بهزیستی شهر تهران به‌صورت اورژانس و فوریت وارد عمل شد و تلاش کرد خدمات رایگان بیشتری در اختیار مردم قرار دهد برای این کار باید نیروهای مشاوره بیشتری شناسایی می‌شد و در کنار این خدمات حتی باید کارگاه‌های آموزشی نیز برای مشاوران برگزار می‌شد.
در شروع کار مشاوران تلفنی در سه شیفت کاری خدمات می‌دادند و حتی یک خط جدا صرفاً برای بالا بردن آگاهی مردم نسبت به ویروس کرونا اختصاص داده‌شده بود. حتی با مراکز خصوصی مشاوره نیز از طریق سازمان بهزیستی قرارداد بسته می‌شد تا مردم پشت خطوط اشغال تلفن نمانند. فروردین سال گذشته با راه‌اندازی پویش (با من حرف بزن) که توسط شماره ۱۴۸۰ ارائه می‌شد سیل عظیمی از خطوط به مراکز مشاوره تلفنی وصل می‌شد و این خدمات به‌صورت رایگان به مردم داده می‌شد. اقدام مهم‌تر اینکه در شرایط بحران، به‌صورت فوریت برای مشاوران دوره‌های آموزشی برقرار می‌شد تا بتوانند خودشان را به سطح آگاهی بیشتری از جامعه بحران‌زده ویروس کرونا برسانند.
عامه مردم علاوه بر تماس‌های تلفنی رایگان چطور می‌توانند از خدمات بیشتر مشاوران بهزیستی استفاده کنند؟
بیشترین و آسان‌ترین خدمات مشاوره که مردم با آن در ارتباط هستند خدمات مشاوره تلفنی ۱۴۸۰ بوده است؛ اما همین ارتباط هم نباید رها شود و تنها به یک تماس تلفنی ختم شود. مشاوره‌های تلفنی به‌صورت تخصصی است و در صورت نیاز و نظر کارشناس، تماس‌گیرنده می‌تواند درخواست مشاوره حضوری دهد و با حداقل قیمت‌ها تماس‌گیرنده می‌تواند در جلسه‌های متعدد حضوری شرکت کند حتی در مواردی این جلسات حضوری هم به‌صورت رایگان ارائه می‌شود. علاوه بر آن مشاوران اورژانس ۱۲۳ نیز حضور دارند و خدمات مشاوره رایگان در اختیار مردم قرار می‌دهند. از دیگر بخش‌های مشاوره بازهم می‌توان به خدمات مشاوره در شرایط بحران اشاره کرد که آن را به نام «طرح محب» می‌شناسند. مراکز دیگری نیز که در تهران مشغول به کار مشاوره هستند. می‌توان به مشاوران مراکز محلی اشاره کرد که هر فرد می‌تواند به مرکز مشاوره محله خود به‌صورت حضوری مراجعه کند و با کمترین مبلغ از خدمات مشاوره بهره‌مند شود.
آیا مشاوره‌های تخصصی نیز برای گروه‌های خاص جامعه وجود دارد؟
بله در شهر تهران با راه‌اندازی مراکزی به نام «خانه امن» مختص به زنانی که به دلیل خشونت‌های خانگی به اورژانس اجتماعی یا بهزیستی مراجعه کرده‌اند و در خانه‌های امن نگه‌داری می‌شوند نیز از خدمات مشاوره ارائه می‌شود. یکی از تخصصی‌ترین مشاوره‌ها بِه افراد دارای اختلال هویت جنسی داده می‌شود که این مشاوران در دو مرکز «ذوالفقاری» و «شهید نواب صفوی» خدمات می‌دهند.
از دیگر مشاوره‌های تخصصی می‌توان به مشاوره برای حل مشکلات اقتصادی، مشکلات تحصیلی، موضوع مسکن، ازدواج و اشتغال جوانان اشاره کرد و در همین شرایط بحران ویروس کرونا خدمات مشاوره پیش از ازدواج، مشکلات بین فردی زوجین، والدین با فرزندان یا فرزندان با والدین، مشاوره شغلی، مشاوره تحصیلی، اعتیاد، پرورش و تربیت کودکان و نوجوانان، اضطراب، افسردگی، وسواس، تشخیص عقب‌ماندگی ذهنی و بیش‌فعالی، سنجش هوش، سنجش رغبت شغلی و…. داده می‌شود.
تماس با اورژانس اجتماعی در شرایط حاد و استفاده از مشاوره‌ای اورژانس اجتماعی چه مزیتی می‌تواند برای مردم داشته باشد؟
طرح اورژانس اجتماعی یک طرح عملیاتی در حوزه آسیب‌های اجتماعی است که شامل حوزه عملیاتی مداخله در بحران‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی است. خط تلفن اورژانس اجتماعی، پایگاه خدمات اجتماعی و خدمات سیار اورژانس اجتماعی است.
و هدف از ارائه این خدمات سوق دادن مردم به سمت منابع اجتماعی به‌جای مراجع قضایی و انتظامی است. بهتر است بگوییم که اورژانس اجتماعی می‌تواند حدفاصل بین خانه و کلانتری محله باشد. با بروز یک مشکل در خانه می‌توان با کلانتری نیز تماس گرفت و اگر متهم زندان برود یا شکایتی از او به دادگاه برود برای همیشه سوءپیشینه خواهد داشت؛ اما اگر توسط اورژانس اجتماعی دعوا یا مشکل ساماندهی شود هیچ سوءپیشینه‌ای برای فرد درج نمی‌شود و ممکن است مشکل حتی راحت‌تر هم حل شود.
در ضمن اورژانس اجتماعی می‌تواند به‌عنوان بانک اطلاعاتی عمل کند و در شناسایی کانون‌های آسیب‌های اجتماعی و نشان دادن پراکندگی آن بسیار موفق باشد.
بهزیستی شهر تهران در حال حاضر چند مرکز مشاوره دارد؟
۱۷۳ مرکز مشاوره در بهزیستی شهر تهران فعالیت می‌کنند که تنها یک مرکز به‌صورت دولتی و ۱۷۲ مرکز دیگر به‌صورت خصوصی است و زیر نظر بهزیستی شهر تهران خدمات می‌دهند. این مراکز اگرچه رایگان نیست؛ اما خدمات مشاوره را با حداقل‌ترین قیمت ارائه می‌دهند و حتی در شرایطی که مراجعه‌کننده مشکل اقتصادی داشته باشد مشاوره به‌صورت رایگان انجام می‌شود. البته بسیاری از این خدمات برای خانواده خود بهزیستی یعنی افرادی که در بهزیستی پرونده دارند رایگان است.
در سال گذشته چه تعداد جلسات حضوری برای مراجعه‌کنندگان شهر تهران برگزارشده است؟
تعداد ۴۴ هزار و ۳۸۳ جلسه مشاوره در این مراکز شهر تهران انجام‌شده است. البته این آمار فقط مختص به مراجعه حضوری است.
مراکز مشاوره سلامت روان محلی چه مراکزی هستند و چه خدماتی را ارائه می‌دهد؟
مراکز سلامت روان محلی مراکزی غیردولتی هستند که با مجوز سازمان بهزیستی در زمینه‌هایی که به‌سلامت روانی و اجتماعی افراد مربوط می‌شود، خدمات نیمه تخصصی ارائه می‌دهند. تلاش شده است در ۲۲ منطقه تهران این مراکز فعال باشند و اغلب در سراهای محله مختص به شهرداری زیر نظر سازمان بهزیستی فعالیت می‌کنند. هدف از تأسیس دفاتر و مراکز مشاوره پاسخ به نیازهای جامعه در خصوص خدمات روان‌شناختی و ضریب نفوذ این خدمات در حیطه‌های مشاوره فردی، خانوادگی، زوج و…. است. این خدمات با استفاده از تکنیک‌های مشاوره‌ای و همچنین افزایش دسترسی مردم به خدمات مشاوره‌ای و روان‌شناختی و بهره‌وری از ظرفیت‌های تخصصی و نیمه تخصصی موجود در جامعه است.
این مراکز ازنظر فیزیکی به مردم یک محله بسیار نزدیک است و باعث اعتمادسازی مردم می‌شود و حتی می‌تواند فرهنگ استفاده عامه مردم از مشاوره را بالا برد و در بهبود شرایط زندگی مؤثر باشد. آیا این مهم اتفاق افتاده است؟
خدمات روان‌شناختی مراکز روان محلی در سه سطح تعریف‌شده است سطح اول در حیطه، مصاحبه اولیه روان‌شناختی، آموزش‌های محله‌ای و در صورت نیاز به مداخلات درمانی است.
و در مراحلِ دوم و سوم تمام خدمات تخصصی در حوزه مشاوره کودک و نوجوان، کودکان استثنایی، سالمند، خانواده، تحصیلی و تربیتی، روان‌سنجی، اختلالات و مسائل جنسی، اختلالات و مسائل روانی را ارائه می‌دهد.
آیا مراکز محلی آموزش مهارت‌های زندگی در خصوص کاهش آسیب‌های اجتماعی را نیز در برنامه دارند؟
بله البته. طرح آموزش مهارت‌های زندگی در این مراکز از چندین سال گذشته فعال بوده است. اولین اقدام در این مراکز بالا بردن بهداشت روانی مردم است تا بتوانند ابتدا خودشان و سپس دیگران را درک کنند و روابط مؤثری با دیگران داشته باشند هیجان‌های منفی و استرس‌های روزمره خودشان را شناسایی کنند. به شیوه‌ای مؤثر مشکلات خود را حل کرده و تصمیم‌های مناسبی را اتخاذ کند لازمه برآورده شدن نیازهای اساسی فوق تسلط بر مهارت‌های زندگی است. بر این اساس هدف طرح آموزش مهارت‌های زندگی؛ ارتقای سلامت روان و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی است همچنین آموزش به همه نوجوانان و جوانان باهدف ارتقای توانمندی فردی آن‌ها در انتخاب همسر و تشکیل خانواده موفق ازجمله اهداف این طرح است.
یکی دیگر از طرح‌های دفتر مشاوره، طرح آموزش خانواده است برای ارتقاء سلامت روان و پیشگیری از آسیب‌های روانی-اجتماعی در اعضای خانواده است. اجرای این طرح منجر به افزایش مهارت‌های ارتباطی خانواده‌ها، کاهش نرخ طلاق و بهبود ارتباط میان افراد در خانواده می‌شود که محتوای آموزشی طرح در پنج حوزه که شامل اطلاعات ازدواج و خانواده، مهارت گفتگو، مهارت حل تعارض، نقش‌های جنسیتی و فرزند پروری تدریس می‌شود.
دفتر مشاوره ارتقاء سلامت برای کودکان قبل از اینکه وارد مدرسه شوند چه اقداماتی را انجام می‌دهد؟
بله طرح غربالگری اضطراب کودکان ۵-۶ ساله برای ارتقاء سلامت روان و پیشگیری در شهر تهران انجام می‌شود تا با تشخیص زودهنگام اختلالات دوران کودکی خدمات ارزان‌تری را در اختیار خانواده‌ها قرار دهیم و همچنین از بروز یک سری معضلات و مشکلات جلوگیری شود.
با توجه به اینکه یکی از معضلات جامعه امروز بالا رفتن نرخ طلاق نسبت به گذشته است در این مورد بخش مشاوره بهزیستی شهر تهران اقدام پیشگیرانه‌ای دارد؟
بله طرحی به نام طرح تصمیم برای جلوگیری از طلاق بین سازمان بهزیستی و قوه قضائیه تصویب شد.
این طرح برای حمایت از خانواده به‌منظور تحکیم بنیان خانواده و جلوگیری از افزایش اختلافات خانوادگی با رویکرد ایجاد صلح و سازش بین زوج‌ها و پیشگیری از طلاق فعالیت می‌کند و در حال حاضر ۱۹ مرکز غربالگری و بیش از ۴۰ مرکز با معرفی مشاور حقوقی و مددکار اجتماعی در این طرح مشغول به کار هستند.
طرح محب در حمایت‌های اجتماعی و روانی در بروز بلایا نیز خدمات مشاوره می‌دهد دراین‌باره توضیح دهید این طرح چه تفاوتی با دیگر طرح‌ها دارد؟
طرح محب شامل شبکه خدمات مشاوره‌ای و حمایت‌های روانی ـ اجتماعی در بلایای طبیعی به‌منظور پیشگیری و کاهش بروز مشکلات روانی ـ اجتماعی در حوادث غیرمترقبه است این مشاوره‌ها با مشارکت دو ساختار دولتی و غیردولتی است. در این طرح از یک‌سو، روانشناسان، مشاوران و مددکاران اجتماعی شاغل در مراکز مشاوره که به نام گروه‌های فوریتی نام‌گذاری می‌شوند؛ توانمند می‌شوند تا در زمان بروز حوادث غیرمترقبه بتوانند در اسرع وقت و با هماهنگی‌های از قبل طراحی‌شده، خدمات مشاوره و روان‌شناختی را به آسیب‌دیدگان ارائه دهند.
مشاوره‌ها در شرایط بحرانی مثل آتش‌سوزی‌ها وقوع زلزله و تصادف‌ها انجام می‌شود از اقدامات مهمی که در سال‌های گذشته توسط طرح محب خدمات‌رسانی شد می‌توان به حضور مشاوران در فروریختن ساختمان پلاسکو اشاره کرد و یا تصادف مرگبار اتوبوس دانشجویان و زلزله‌های اخیر کشورمان که به‌محض بروز اتفاق مشاوران درصحنه حاضر شدند و علاوه بر آن تا مدت‌ها با خانواده‌های آسیب‌دیده در ارتباط هستند تا بتوانند خدماتی را برای کاهش آسیب‌های فردی و اجتماعی داشته باشند و همه این خدمات به‌صورت رایگان برای مردم انجام می‌شود.
چطور می‌توان از صلاحیت کارکنان مراکز مشاوره بهزیستی اطمینان حاصل کرد؟
کار در مراکز مشاوره بهزیستی به‌صورت گروهی است، کارکنان این مراکز متشکل از مددکار اجتماعی، روانشناس متخصص درزمینهٔ اعصاب و روان، روانشناس بالینی و متخصصان سایر رشته‌های روانشناسی برحسب نیاز مردم است مراکز مشاوره بهزیستی از کانال‌های مختلف علمی، اداری و گزینش عبور می‌کنند و از ابعاد مختلف علمی برای اعتمادسازی جامعه هدف سنجیده می‌شوند. یکی از توانمندی‌هایی که مراکز مشاوره دارند توانمندی‌های علمی است چراکه کارکنان آن‌ها به‌طور مداوم آموزش می‌بینند و مراکز بر اساس روش‌های جدید علمی و متناسب بافرهنگ جامعه به‌روزرسانی می‌شود.
به نظر شما این اعتمادسازی به مشاوران بهزیستی در جامعه انجام‌شده است؟
مردم به مراکز مشاوره بهزیستی اعتماد ویژه‌ای دارند چون این مراکز در بطن جامعه بوده و در ارتباط با مردم هستند و بنابراین می‌توانند آسیب‌ها را لمس کنند و برای پیشگیری از آن‌ها قدم بردارند. و بالا رفتن آمار استفاده از خدمات مشاوره نشان می‌دهد که در امر اعتمادسازی و ارائه خدمات موفق بوده است.
انتهای پیام/
لینک خبر: https://eghtesadmand.ir/?p=33690
